زمانی یک عیب،اشکال و یا اشتباه شناسایی می­شود، باید علل بالقوه آن نیز تعیین گردد. در مواقعی که علل بروز مشکلات واضح نیست (در بعضی از مواقع واضح است)، نمودار علت و معلول می­توان ابزار مفیدی برای شناسایی علل بالقوه باشد. نمودار علت و معلول، مربوط به فرآیند تولید مخازن توسط یک تیم بهبود کیفیت برای شناسایی مشکلات بالقوه فرآیند تولید این مخازن تهیه و در شکل ذیل نشان داده شده است. مراحل مورد نیاز برای تهیه یک نمودار علت و معلول عبارتنداز:

1-مشکل و یا معلولی که باید تجزیه و تحلیل گردد را تعریف کنید.

2-تیمی جهت تجزیه و تحلیل­های مورد نیاز تشکیل دهید در اغلب موارد تیم بهبود کیفیت علل بالقوه ایجاد مشکل را از طریق طوفان مغزی تعیین می­کند.

3-خط مرکز و جعبه­ های مربوط به معلول­ها را رسم کنید.

4- گروه­های علل بالقوه اصلی را تعیین و آن­ها را از طریق جعبه­ هایی به خط مرکز متصل کند.

5-علل ممکن را شناسایی و آنها را در گروه­های تعیین شده در مرحله 4 قرار دهید.در صورت نیاز گروه­های دیگر تهیه کنید.

6- ترتیب علل را رتبه­ بندی کنید تا آن­هایی که اثر زیادی بر روی مشکل دارند، شناسایی شوند.

7-اقدام اصلاحی انجام گیرد.

در این مثال­ها، تیم بهبود کیفیت تصیمیم گرفت که گروه­های اصلی ایجاد عیب در مخازن را به صورت زیر گروه­بندی کند: دستگاه­ها،مواد، روش­ها، پرسنل، اندازه­گیری و محیط.

برگزاری یک جلسه طوفان مغزی کمک کرد تا زیر گروه­های هریک از گروه­های اصلی تعیین و شکل بالا رسم گردد. بررسی­ های بعدی تیم بهبود کیفیت نتیجه­ گیری کرد که گروه­های مواد و روش­ها، علل اصلی بروز مشکل هستند. نمودار علت معلول، یکی از ابزار قوی برای تجزیه و تحلیل مشکلات است.

یک نمودار علت و معلول که با جزئیات خوب تهیه شده باشد را می­توان به عنوان ابزار گره­گشای موثری استفاده نمود بعلاوه؛ تهیه یک نمودار علت و معلول کمک خواهد کرد تا با تشکیل تیم افراد به صورت گروهی مشکل را حل کنند و دیگر به دنبال سرزنش یکدیگر نباشند.